अदृश्य पुरावे : मूर्ती लहान, कृती भयाण

27 जानेवारी 1979 रोजी सकाळी सॅन डिएगोमधील एका शाळेसमोर थांबलेल्या विद्यार्थ्यांवर गोळीबार झाला. त्यात 9 विद्यार्थी गंभीर जखमी झाले. मुख्याध्यापक ठार झाले. त्यानंतरही छोट्या मुलांनी भयानक गुन्हे केल्याचे उघड झाले. का करत असतील मुले असे? काय समस्या असेल ?

परेश चटणीस 

‘आय डोन्ट लाईक मंडे’ हे गाणे ब्रिटनमध्ये एकेकाळी गाजलेले गाणे आहे. रविवारी रात्री प्यायलेल्या दारूचा हँगओव्हर सोमवारी सकाळी येतो म्हणून मला सोमवार आवडत नाही असा अर्थ समजून ते गाणे लोकांनी डोक्यावर घेतले होते. पण हे गाजलेले गाणे लिहिण्याची प्रेरणा बॉब गेलडॉफला मिळाली कुठून ते फार कमी लोकांना माहिती आहे.

27 जानेवारी 1979. वार सोमवार. सकाळची वेळ होती. सॅन डिएगोमध्ये एका शाळेसमोर शाळेचे गेट उघडायची वाट बघत काही विद्यार्थी थांबले आहेत. शाळेचे सेवकही तिथे आहेत. मुख्याध्यापक येण्याची वेळ झालेली असतानाच समोरच्या घराच्या खिडकीतून कोणी तरी .22 रायफलने गोळीबार सुरू केला. एक गोरी उंच, लाल केस असलेली मुलगी हातात बंदूक घेऊन बेछूट गोळीबार करत होती. वीस मिनिटांच्या या थरारनाट्यामध्ये नऊ विद्यार्थी व इतर लोक जखमी झाले. मुख्याध्यापक व एक सेवक जागीच ठार झाले.

शाळेत झालेली जगातली ही पहिली शूटिंग केस होती. ब्रांडा स्पेन्सर नावाची ही मुलगी सोळा वर्षे वयाची होती. ती तिच्या वडिलांबरोबर एका घरात अत्यंत हालाखीचे जीवन जगत होती. गोळीबार करून झाल्यावर पोलीस तिला अटक करणार त्याआधी एका पत्रकाराने तिला तिच्या घरी फोन करून गोळीबार करण्याचे कारण विचारले असता तिने सांगितले, मला सोमवार आवडत नाही. सोमवार जगण्याची उमेद प्रबळ करतो. या वाक्यावरून बॉब गेलडॉफला ते गाणे सुचले.

सोळा वर्षांच्या मुलीने तेव्हा हे भीषण कृत्य केले होते. ब्रांडा स्पेन्सर अजूनही जेलमध्ये आहे. नुकतीच तिने तुरुंगवासाची चाळीस वर्षे पूर्ण केली आहेत. मानसिक आजार, दारिद्य्र व नैराश्य यामुळे तिने हे केले होते.  लहान वयात क्रूर गुन्हे करणारे बाल गुन्हेगार हे नेहमीच कुठल्यातरी मानसिक तणावाखाली असतात.

2014 मध्ये मॉर्गन गिझर व अनिसा वेईयर या दोन बारा वर्षांच्या मैत्रिणींनी एका महिलेला लपाछपी खेळण्याच्या बहाण्याने जंगलात नेले व तिला जिवे मारण्याचा प्रयत्न केला. तिच्या शरीरावर 19 वेळा वार केले होते. ती महिला त्यातून बचावली. या दोघींनी हा खुनाचा प्रयत्न कुठल्यातरी व्हिडिओ गेमच्या प्रभावाखाली केला होता.

1993 मध्ये जॉन वेनेबल्स व रॉबर्ट थॉपसन या दोन दहा वर्षांच्या मुलांनी नाट्यमयरीत्या एका दोन वर्षांच्या मुलाला शॉपिंग मॉलमधून किडनॅप करून त्याचा छळ करून दोन दिवसांनंतर त्याला रेल्वेलाईनवर सोडून दिले होते.

आलिशा नावाच्या एका पंधरा वर्षांच्या मुलीने एका नऊ वर्षांच्या मुलीची हत्या करून तिला जंगलात नेऊन पुरले. तिने आपल्या डायरीमध्ये या घटनेचा अनुभव लिहिताना त्याला एक आश्चर्यकारक आणि मनोरंजक अनुभव असा उल्लेख केला होता. गेली दहा वर्षे ती तुरुंगात आहे. तिला पुढील 35 वर्षे पॅरोल नाकारण्यात आला आहे.

भारतात गुरगाव येथे रायन इंटरनॅशनल स्कूलमध्ये प्रद्युम्न ठाकूर या दुसरीतल्या विद्यार्थ्याचा गळा चिरून खून करण्यात आला होता. अतिशय नाट्यमय घडामोडींनंतर इयत्ता अकरावीचा एक विद्यार्थी सापडला ज्याने हा खून केला होता. पालकांची मीटिंग व परीक्षा पुढे ढकलली जावी म्हणून असे केल्याचे त्याने सांगितले. त्यापूर्वी त्याने मृत्यू घडवून आणण्यासाठी विविध विषांचा अभ्यास केला होता. शस्त्रावरचे बोटांचे ठसे कसे मिटवले जातात याची माहितीही त्याने शोधून काढली होती.शालेय पद्धतीचा किती मानसिक ताण त्या मुलाच्या मनावर असेल आणि असेे उपाय त्याला का सुचले असतील हा अभ्यासाचा विषय आहे.

या सर्व केसेसमध्ये गुन्हेगारांना प्रौढ म्हणून न्यायालयात हजर केले गेले आहे. अशा क्रूर प्रकारच्या गुन्ह्यांमध्ये वय बघितले जात नाही. असा बाल गुन्हेगार एकवीस वर्षांंचा होईपर्यंत सुधारालयात ठेवतात. त्यानंतर तो न्यायालयाने दिलेली शिक्षा भोगतो. जुवेनाईल जस्टीस अ‍ॅक्ट 2015 हा भारतीय कायदा यासाठी मार्गदर्शक ठरतो. बाल गुन्हेगारीही वाढताना दिसते आहे. पालक आणि शाळा यांना या विरुद्ध ठोस उपाय करणे अवश्यक झाले आहे.